MEHRİN MAHİYETİ (3)

(...dünden devam)

Müt‘anın miktarına gelince: Bu konudaki görüşlerde de bir birlik yoktur. Âyette belirtildiği üzere herkes gücü nisbetinde bir şeyler verir. İbn Abbâs’a göre müt‘anın en yükseği bir hizmetçi, ortası bir varik (para), aşağısı elbisedir. Hz. Peygamber, birleşmeden önce karısını boşayan sahâbîye, bir kalensüve (kadın başlığı) olsun, karısına vermesini emretmiştir.

Bir kısım bilginler de, ikinci âyetin hükmüne dayanarak müt‘anın, mehrin yarısı olduğuna hükmetmişlerdir. Bazılarına göre de müt‘a üzerinde bir anlaşmazlık olursa müt‘anın miktarını hakim belirler. İmâm Şâfi‘î’ye göre koca, belli bir miktar vermek hususunda zorlanmaz. Ancak müt‘a denebilecek bir şey verir. Bunun en azı, içinde namaz kılmanın caiz olacağı bir giysidir (Tefsîru âyâti’l-ahkâm: 1/161).

Ebû Hanîfe ve Ahmed’e göre tam halvet yani kadınla tam yalnız kalmak, onunla birleşme hükmündedir. Kadınla tam yalnız kalmış olan kimse, ona dokunmamış olsa dahi, tam mehr verecektir. Halbuki âyetin ifadesi açıktır. Âyet dokunmadan boşama halinde yarı mehr verilmesini emretmektedir. Dokunma, birleşmeden kinâyedir. Kaldı ki Hz. Peygamber (s.a.v.), Şurahbîl kızı Umeyne ile nikâhlanmış, fakat zifafta kadına elini uzatınca kadın hoşlanmamış. Allah’ın Elçisi de Ebû Useyd’e, kadını donatmasını, ona iki mavi elbise giydirmesini emretmiştir. Demek ki Hz. Peygamber, halvet olduğu halde dokunmadığı için kadına müt‘a vermiştir. Bu da gösterir ki tam mehr, ancak vat’ (birleşme) halinde şarttır.

“Kadınlara mehirlerini bir hak olarak (gönül hoşluğuyla) verin; eğer kendi istekleriyle o mehrin bir kısmını size bağışlarlarsa, onu da âfiyetle yiyin.” (Nisâ: 98/4) âyetinde kadının hakkı olan mehrin gönül hoşluğu ile verilmesi, ancak onlar mehrinden vazgeçtikleri takdirde bunun da bağışlanan kimseye helâl olduğu belirtilmektedir.

Bu âyete göre evlenen her kadının, kocasından mehr denen bir alacağı vardır. Bunu ödemek kocanın üzerine farzdır. Eğer kadın, gönül hoşluğu ile bu alacağından vazgeçerse o zaman koca, mehir vermeyebilir. Bu âyet de kadın haklarını koruyan âyetlerdendir.

(devamı yarın..)