MEHRİN MAHİYETİ (2)

(...dünden devam)

Boşanmış kadınlara verilecek müt‘a, bir bağış değil, kadının erkek üzerinde bulunan bir hakkı, bir alacağıdır. Bakara Sûresi’nin 241. âyeti, bunu açıklamıştır: “Boşanmış kadınların uygun olan geçimlerini sağlamak, korunanlar üzerine bir borçtur.” (Bakara: 92/236, 241) Hükmü genel olan bu âyet, bütün boşanmış kadınlara müt‘a vermeyi emretmektedir. Nitekim: “Ey peygamber! Eşlerine söyle: ‘Eğer siz, dünyâ hayâtını ve onun süsünü istiyorsanız, gelin size müt'a (boşanma bedeli) vereyim ve sizi güzellikle salayım’." (Ahzâb: 97/28) âyeti de genel olarak boşanan kadınlara müt‘a verilmesini gerekli kılmaktadır. Sa‘îd ibn Cübeyr, Ebû’l-‘Âliye, Hasan-ı Basrî ve bir rivayete göre Şâfi‘î, bu görüştedir. Buna göre birleşilmemiş, mehri kesilmemiş kadınlara yalnız müt‘a, diğerlerine müt‘a ile beraber mehr de verilecektir.

Başka bir görüşe göre müt‘a, yalnız dokunmadan boşanmış kadınlara mahsustur. Çünkü Cenâbı Hak, Ahzâb Sûresi’nin 49. âyetinde de “dokunulmadan boşanan kadınlara müt‘a verilmesini” emretmektedir. Nitekim Buhârî’nin rivayetine göre Hz. Peygamber (s.a.v.) dokunmadan boşadığı Umeyne binti Şurahbîl’e müt‘a vermiştir (İbn Kesîr, Tefsîr: 1/287-288).

Mehr ve müt‘anın miktarı:

Hz. Peygamber (s.a.v.), evlenmenin kolaylaştırılmasını istemiş, bunun için mehrin kolay, ödenebilir olmasını öğütlemiştir: “Kadının istenmesinin kolay, mehrinin kolay, rahminin doğurgan olması, kadının uğurundandır.” (Hadîsi, Ahmed ibn Hanbel, Hâkim ve Beyhakî, Hz. Âişe’den çıkarmışlardır. Fey­du’l-Ka­dîr: 2/543)

Hz. Ömer bir gün konuşma yaparken: “Kadınların mehrlerini çok artırdınız! Peygamber ve ashâbının döneminde mehr, dörtyüz dirhemi geçmezdi. Eğer fazla mehr vermek, Allah indinde bir takvâ ve üstünlük olsaydı, siz mehr konusunda onları geçemezdiniz. Ben iyi biliyorum ki (Allah Elçisinin döneminde) bir erkek, dörtyüz dirhemden fazla mehr vermemiştir” demişti.

Böyle deyip minberden inen Halîfeye, Kureyşli bir kadın: “Allah’ın ‘Onlara kantarlarca mehr vermiş olsanız dahi verdiğinizden hiçbir şeyi geri almayınız’ dediğini işitmedin mi?” diyerek itiraz etti. Kadının bu sözü üzerine Hz. Ömer, yeniden minbere çıkıp: “Ey insanlar, ben kadınlara dörtyüz dirhemden fazla mehr vermemenizi söylemiştim. Artık dileyen, dilediği kadar mehr verebilir” dedi (İbn Kesîr, Tefsîr: 1/467)

(devamı yarın..)