MÜT‘A NİKÂHI (10)

 (...dünden devam)

Âyetin, nikâhın hükmünü beyan ettiğini söyleyenlere göre eğer mehrin miktarı belirlenmiş ise, anlaşma ile takdir edilenin tamamını vermek, ya da miktarı düşürmekte bir sakınca yoktur. Buna göre terâdî (تَراضِي: karşılıklı rızâ), mehr üzerinde anlaşmadır. Fakat âyetin müt‘a hakkında olduğunu söyleyenlere göre anlam şöyledir:

Müt‘anın süresi dolunca artık erkeğin, kadın üzerinde bir hakkı kalmaz. Eğer erkek, kadının yanında daha fazla kalmak ister de "Sen süreyi artır, ben de ücreti artırayım" derse kadın dilerse öneriyi kabul, dilerse reddeder. İşte "وَلَاجُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا تَرَاضَيْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَرِيضَة : Haktan sonra karşılıklı anlaşmanızda bir günâh yoktur" cümlesi, bunu anlatmaktadır. Yani önce kestiğiniz ücret ve süreden sonra aranızda anlaşmanızda bir günâh yoktur. Şüphesiz Allah, her şeyi bilen, hüküm ve hikmet sahibidir^[1] .

Müt‘anın hükümleri :

Heffening de İbn Abbâs(ölm. 68)in, müt‘anın ateşli bir savunucusu olduğunu tesbit etmiştir^[2] . İbn Rüşd’e göre^[3] Mekke ve Yemen’de İbn Abbâs’ın taraftarları vardı. Sonraları, İbn Abbâs’ın fetvâsına dayanılarak kıyılmış bir nikâhtan, şaka tarzında söz edilmekte idi. Birinci asrın ikinci yarısında hâlâ Mekke’de müt‘a lehinde fetvâlar veriliyordu^[4] . Mücâhid, Sa‘îd ibn Cübeyr ve Süddî, anılan âyet ile müt‘anın kastedildiğini söylemişlerdir. Süddî’ye göre geçici evlenme olan müt‘a nikâhı, velînin müsâadesi ile, iki şâhid huzurunda kıyılır ve belirlenen süre bitince evlilik sona erer. Bu süreden sonra erkeğin, kadın üzerinde bir hakkı kalmaz. Taraflar birbirlerine vâris olamazlar^[5] .

Kadının evli olmaması ve nâmuslu (‘afîfe) olması ve sadece müslüman ile müt‘a yapması gerekir. İmâmîlerin çoğunluğuna göre Hıristiyan veya Yahûdî kadın ile müt‘a yapmak câiz, fakat mecûsî kadınla müt‘a mekrûhtur. Kadın, velîsiz müt‘a yapabilir, ancak bazılarına göre bâkire kız, babasının müsâadesine muhtaçtır^[6] . Erkek, meşrû dört karısı üzerine başka kadınlarla, özellikle seyâhatler sırasında müt‘a yapabilir. Fakat iki kız kardeş ile veya bir kadını yeğeniyle, yani erkek veya kız kardeşinin kızı ile birlikte müt‘a yapamaz. Birisinden ayrılmış ise, onun iddeti bitmeden de öteki ile müt‘a yapamaz^[7] .

(devamı yarın..)