MÜT‘A NİKÂHI (9)

(...dünden devam)

9. Rivâyetlerin çoğunluğu, Hz. Peygamber'in, müt‘ayı ve evcil merkep etini Hayber günü yasakladığını söylüyor. Yine rivâyetlerin çoğuna göre Hz. Peygamber (s.a.v.), müt‘ayı Mekke'nin Fethinde veya Vedâ‘ Haccında serbest bırakmıştır. Mekke'nin Fethi ve Vedâ‘ Haccı, Hayber'den çok sonradır. Demek ki müt‘anın, Hayber günü yasaklandığı hakkındaki haberler de zayıftır. Mu‘teber kişiler böyle bir şey söylememişlerdir. Bunu söyleyenler, bu rivâyetler arasındaki çelişkileri gidermeğe çalışanlardır.

Şî‘anın delîllerini böylece sıralayan Râzî, bunlara şu cevapları veriyor:

1. Müt‘anın, önceleri mübâh olduğunu inkâr etmiyoruz, ancak bunun neshedildiğini söylüyoruz. Bu âyet müt‘anın meşru‘ olduğuna delîl olsa bile bizim sözümüz çürütülmez, çünkü âyetin hükmü neshedilmiştir.

2. "Müt‘ayı nesheden hüküm, ya tevâtüren veya âhâd haberiyle bilinir. Tevâtüren gelmiş olsa, bazı sahâbîlerin, tevâtür yoluyla gelmiş bir hükmü inkâr etmiş olmaları gerekir" şeklindeki sava karşı deriz ki: Bu sahâbîler neshi işitmiş, sonra unutmuş olabilirler. Sonra Ömer bunu büyük bir topluluk içinde hatırlatınca hatırlamış ve onun doğru söylediğini anlayıp onu kabul etmişlerdir.

3. Peygamber zamanında mübâh olan müt‘ayı, Hz. Ömer'in kendi kendine yasaklamış olması kabul edilemez. Çünkü bu takdirde hem onun, hem de ona karşı çıkmamış olanların tekfîri gerekir. O halde söylenecek tek şey kalıyor: Ömer: "Müt‘a, Peygamber (s.a.v.) zamanında mübâh idi, fakat ben Resulullah(s.a.v.)in bunu neshettiğini bildiğim için menediyorum" demek istemiştir^[1] .

Râzî’nin verdiği yanıtlar doyurucu değildir. Hz. Alî gibi büyük sahâbîlerin, Peygamber’in dininden tevâtürle sabit olmuş bir hükmü bildikten sonra unutmuş olmaları, Ömer’in hatırlatmasıyla hatırlamaları kabul edilecek bir izah tarzı olamaz. Öyle ise niçin Alî “Ömer müt‘a’yı yasaklamasaydı, şakîden başkası zinâ etmezdi” demiş olsun? Abdullah ibn Abbâs, Câbir ibn Abdullah gibi sahâbîler, neden hep müt‘aya taraftar kalsınlar? Gerçek odur ki Peygamber döneminde, zorunlu hallerde, Araplarda uygulanagelen müt‘a geleneğine müsâade edilmiş, fakat bu uygulama Hz. Ömer zamanında resmen yasaklanmıştır.