MÜT‘A NİKÂHI (7)

(...dünden devam)

Bu birbiriyle çelişen rivâyetlerde kuşkusuz, İslâmın başında ortaya çıkan hizipleşmelerin parmağı vardır. İslâm Ansiklopedisinde müt‘a maddesini yazan HEFFENİNG de bu konudaki hadîslerin çelişkilerle dolu olduğunu belirttikten sonra müt‘anın, Hz. Ömer tarafından yasaklandığında şüphe görmemektedir. Geçici evlenmenin, eski Arap döneminin geleneklerinden biri olduğu görüşüne de yer veren HEFFENİNG, şöyle diyor: “Peygamber bu âdeti, Kur’ân’da tasdik etmiş ve bizzat kendisi de bu âdete göre hareket etmiştir. Hadîsler özenle incelenince görülür ki bunlar, Peygamber’in yasak ettiği yalnızce iki vak‘ayı anlatırlar. Hayber ve Mekke. Bu iki vak‘a, yukarıda zikredilmiş olan Kur’ân âyetinden sonraki bir döneme âidolduğundan (Nöldeke’ye göre âyet, h. 3-5. yıllarında inmiştir) bu yasak mümkün olabilirdi. Fakat diğer taraftan müt‘ayı halîfe Ömer yasak etmiş olduğundan (bu hususta hiç şüphe yoktur), yasaklar hakkındaki hadîsler, çoğu kez olduğu üzere Peygamber dönemine çıkarılmak istenilen muahhar görüşler olarak kabul edilebilir.”^[1]

Özetle: Ehl-i Sünnetin genel kanâatine göre müt'a, harâmdır. Hemen bütün müfessirler ve özellikle F. Râzî Ehl-i Sünnetin bu görüşlerini verdikten sonra müt‘a'nın yasaklandığı görüşünü kabul etmeyen İmâmiyye Şî‘asının görüşlerini de vermektedir.

Şî‘a'nın görüşü:

1. Aralarında Übeyy ibn Ka‘b, İbn Abbâs ve İbn Mes‘ûd'un da bulunduğu bir sahâbî cemâati, âyeti: "فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ (إلي أجل مسمًّي) فَاَتُوهُنَّ اُجُورَهُنَّ فَرِيضَةً : Onlardan belli bir süreye kadar yararlanmanıza karşılık onlara, hakları olan ücretlerini veriniz" şeklinde okumuş, Sa‘lebî’nin tefsîrinde naklettiğine göre Habîb ibn Sâbit, İbn Abbâs’ın kendisine verdiği Übeyy Mushafında "فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ إلــٰـيأجَلٍ مُسَمًّي ” şeklinde yazılı olduğunu görmüştür. Sa‘îd ibn Cübeyr de âyeti “إلي أجَلٍ مُسَمًّي) : Belli bir süreye kadar” ilâvesiyle okumuştur.

2. Hz. Alî'nin, "Ömer müt‘a'yı yasaklamasaydı, şakî'den başkası zinâ etmezdi" dediğini Hakem ibn Uyeyne rivâyet etmiştir.

3. Câbir, Resulullah, Ebubekir ve Ömer dönemlerinde müt'a yaptıklarını, sonra Ömer'in bunu yasakladığını söylemiştir. Hattâ Hz. Ömer'in de Resulullah döneminde müt‘anın uygulandığını, ancak kendisinin bunu yasakladığını söylediği de rivâyet edilmiştir.

(devamı yarın..)