MÜT‘A NİKÂHI (6)

(...dünden devam)

(Mekke’de bağımsızlığını ilân eden) Abdullah ibn Zübeyr, Mekke’de ayağa kalkıp müt‘aya fetva veren bir adama yani Abdullah ibn Abbâs’a sataşarak şöyle demiş:

– Allah, bazı insanların gözlerini kör ettiği gibi kalblerini de kör etmiştir^[1] . Müt‘anın câiz olduğuna fetvâ veriyorlar. Orada bulunan adam (Abdullah ibn Abbâs) ayağa kalktı:

– Sen, kaba, ilimden anlamaz bir adamsın. Ömrüme andolsun ki İmâmu’l-muttakîn (Allah’ın Elçisi) döneminde müt‘a yapılırdı, dedi.

Abdullah ibn Zübeyr:

– Öyle ise sen dene, vallahi müt‘a yaparsan seni kendi taşlarımla recmederim, dedi.”^[2]

İbn Abbâs, Müt‘a nikâhının durumunu soran Ammâr ibn Yâsir’e: “O, sadece müt‘adır (geçici bir yararlanmadır), ne zinâdır, ne nikâhtır, ne talaktır, ne de tevârüstür” dediği rivâyet edilir.

Müt’aya müsâade etmesi, halk arasında eleştiriye sebebolunca Abdullah ibn Abbâs’ın: “Ben her zaman bunun yapılmasına müsâade etmedim. Ancak çaresiz kalana ölü eti yemek nasıl helâl ise, zaruret içinde olana müt‘a da öyle helâldir, dedim.” diye kendisini savunduğu da gelen rivâyetler arasındadır. Yine onun şöyle dediği de aktarılmıştır: “Müt‘a, İslâmın ilk zamanlarında idi. Adam bir şehre gelir, orayı bilmezdi. Orada kalacağı müddet içinde bir kadınla evlenirdi ki kadın eşyasını korusun, işlerini görsün. ‘Ancak eşleri, yahut mülkü olan câriyeleri ile ilişkilerinden dolayı kınanmazlar’^[3] âyeti ininceye kadar böyle sürdü. Artık bu iki kadından başkası harâmdır.”^[4]

Kanâatimize göre bu rivâyetler, Abdullah ibn Abbâs’ın, müt‘a hakkındaki görüşünden döndüğü^[5] savına destek olmak üzere ortaya atılmıştır. Onun, görüşünden döndüğüne dair kesin kanıt yoktur. Yalnız kendisi değil, Câbir ibn Abdullah, Übeyy ibn Ka‘b, Abdullah ibn Mes‘ûd gibi bazı sahâbîler ve Mücâhid gibi bazı tâbi‘îler de müt‘anın mübah olduğu kanâ‘atini korumuşlar ve müt‘anın, Hz. Ömer’in ictihâdıyla yasaklandığını söylemişlerdir. Nitekim Hz. Ömer’in: “Allah’ın Elçisi döneminde iki müt‘a helâl idi. Ben bunları yasaklıyor ve yapanları cezalandırıyorum. Bunlar nikâh müt‘asiyle hac müt‘asıdır.” dediği rivâyet edildiği gibi, müt‘anın, Hayber’de harâm kılındığı meâlindeki hadîsin râvîsi olan Hz. Alî’nin de: “Ömer müt‘ayı yasaklamasaydı, şakî (haydut) olandan başka hiç kimse zinâ etmezdi” dediği de rivâyet edilir^[6] .

(devamı yarın..)