MÜT‘A NİKÂHI (1)

(...dünden devam)

فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ اُجُورَهُنَّ فَرِيضَةً وَلَاجُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا تَرَاضَيْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْـفَـرِيـضَةِ اِنَّ اللهَ كَانَ عَـلِيـمًا حَكِيمًـا: O halde kadınlardan yararlanmanıza karşılık onlara, hakları olan ücretlerini veriniz. Hak kesildikten sonra karşılıklı anlaş(arak kesilen miktarı azaltıp çoğalt)manızda üzerinize bir günâh yoktur. Şüphesiz Allah, bilen, hüküm ve hikmet sahibidir. (Nisâ: 94/24)

Âyetin bu bölümünde geçen istimtâ' (yararlanma) karşılığında kadına verilecek ücretin, nikâh karşılığı verilen mehr mi, yoksa kadından belli bir süre yararlanma (müt‘a denilen geçici evlenme) karşılığı verilecek ücret mi olduğu üzerinde görüş ayrılığı vardır.

Ehl-i sünnet müctehid ve müfessirlerinin bir kısmına göre buradaki ücret, nikâhta kadınlara verilmesi gereken mehrdir. Mehr, nikâh ile kadından yararlanmanın karşılığıdır. Bunun belli bir miktarı vardır. Fakat kadınla erkek, aralarında anlaşarak, âyette ücret olarak anılan mehri diledikleri biçimde ayarlayabilir, azaltıp çoğaltabilirler. İstimtâ‘ ise nikâhtan ve mehri ödedikten sonra erkeklere helâl olan birleşmeden kinâyedir.

Bazı bilginlere göre de – ki özellikle şî‘a âlimleri bu görüştedirler– bu cümle, müt‘a nikâhına delâlet etmektedir. Müt‘a nikâhı, bir erkeğin, belli bir süre için bir kadınla evlenmesidir. Süre bitince nikâh bozulur. Kadın, erkek aralarında anlaşırlarsa yeni bir ücretle süreyi uzatabilirler. İslâmdan önce Araplar arasında bu tip evlenmeler vardı. Bu âyet, bu tür evlenmelere cevaz vermiştir. Ehl-i Sünnet âlimlerine göre de İslâmda da daha önce bu tür evlenmeye cevaz verildiği, sonra zaruret ortadan kalkınca Allah Elçisi’nin, bunu yasakladığı görüşündedirler.

Âyetteki bu cümlenin, müt‘a nikâhını kastettiği hakkında bazı sahâbîlere, özellikle Abdullah ibn Abbâs'a, İbn Mes‘ûd'a ve Übeyy ibn Ka‘b'a dayanan rivâyetler vardır. Bu üç sahâbînin ve Sa‘îd ibn Cübeyr gibi bazı tâbi‘îlerin, âyeti "إلي أجل مسمًّي:Belli bir süreye kadar" ilâvesiyle: "فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ (إلي أجل مسمًّي) فَاَتُوهُنَّ اُجُورَهُنَّ فَرِيضَةً: Onlardan belli bir süreye kadar yararlanmanıza karşılık onlara, hakları olan ücretlerini veriniz" şeklinde okudukları rivâyet edilir^[1]. Mücâhid’e göre bu âyet, müt‘a nikâhı hakkında inmiştir.

(devamı yarın..)