MÜT‘A (2)

(...dünden devam)

Evde yararlanılan ev eşyasına dave herhangi bir biçimde yararlanılan şeylere de metâ‘ denilir: “ابتِغَآءَ حِلْيَةٍ أوْ مَتَاعٍ زَبَدٌ مِثْلُهُ...: Süs için, yahut yararlanmak için erittiğiniz madenlerin de sel suyu gibi tortusu vardır.”^[1], “وَ لَمَّا فَتَحُوا مَتَاعَهُمْ وَجَدُوا بِضاعَتَهُمْ رُدَّتْ إلَيْهِمْ: Metâ‘larını (eşyalarını) açınca sermayelerinin kendilerine geri verildiğini gördüler.”^[2]

Nikâh müt‘ası: geçici bir süre kadından yararlanmak üzere ona verilen ücrete veya mala müt‘a dendiği gibi; ücret karşılığında kadından yararlanmaya, yani geçici evlenmeğe de müt‘a denilir. Bu tür evlenmede, anlaşılan süre sona ermekle boşama olmadan otomatik olarak evlilik sona erer. Ancak kadınla erkek, bu arada anlaşarak ücreti ve süreyi artırabilirler.

Hac müt‘ası ise umreyi hacca eklemek, umre ile haccı birlikte yapmaktır.

Müt‘a Verilecek Kişi:

Biraz önce izah ettiğimiz üzere metâ‘ ve müt‘a, iddeti içinde yararlanması için kadına verilen para, mal, yiyecek, giyecek vs. şeydir. Mehr söylenmeden nikâhı kıyılmış, fakat birleşme olmadan boşanmış kadına, müt‘a verilir. Mehr ise evlenme karşılığında kadına verilmesi gereken meblağ (para, mal, ev eşyası vs.)dir.

Birleşilmeden boşanmış kadınlara verilecek müt‘a bir bağış değil, kadının, erkek üzerinde bulunan hakkıdır. “Boşanmış kadınların uygun olan geçimlerini sağlamak, (Allah’ın azâbından) korunanlar üzerine bir borçtur.”^[3] âyeti müt‘anın, kadının hakkı olduğunu belirtmektedir. “Ey peygamber! eşlerine söyle: ‘Eğer siz, dünyâ hayâtını ve onun süsünü istiyorsanız, geliniz size müt'a (boşanma bedeli) vereyim ve sizi güzellikle salayım’.”^[4] âyeti de genel olarak boşanan kadınlara müt‘a verilmesini gerekli kılmaktadır. Saîd ibn Cübeyr, Ebû’l-‘Âliye, Hasan-ı Basrî ve bir rivâyete göre Şâfi‘î, bu görüştedir. Buna göre birleşilmemiş, mehri kesilmemiş kadınlara yalnız müt‘a, diğerlerine müt‘a ile beraber mehr de verilecektir.

Başka bir görüşe göre müt‘a, yalnız dokunmadan boşanmış kadınlara mahsustur. Çünkü Ahzâb Sûresi’nin 49. âyetinde “dokunulmadan boşanan kadınlara müt‘a verilmesi” emredilmektedir. Nitekim Buhârî’nin rivâyetine göre Hz. Peygamber (s.a.v.) dokunmadan boşadığı Umeyne binti Şurahbîl’e müt‘a vermiştir^[5].

(devamı yarın..)