ÇOCUKLARLA AYRILMIŞ OLAN ANNE BABAYLA İNSANİ MÜNASEBETLERİ (6) |
Pazartesi, 11 Kasım 2019 00:00 | |||
ÇOCUKLARLA AYRILMIŞ OLAN ANNE BABAYLA İNSANİ MÜNASEBETLERİ (6)(...dünden devam) Bir rivayete göre eylemlerin kendileri güzel veya çirkin şekillere konularak tartılırlar. Başka bir rivayete göre de eylemlerin kendisi değil, yazıldıkları sayfalar, yani eylem defterleri tartılır. Mücâhid, A‘meş, Dahhâk ve onlara tâbi olanlara âit bulunan ikinci görüşe göre burada mîzândan maksat adâlet ve hükümdür. Sonra gelen âlimlerin çoğu, bunu şöyle izah ederler. Vezni böyle açıklamak, lugate uygundur. Delîller de bunu gerektirir. Alışverişte adâlet, ölçü ve tartı ile sağlandığından, veznin, adâletten kinâye olması, uzak bir anlam taşımaz. Bir adamın başkası yanında kadir ve kıymeti yoksa, falanın falan yanında hiçbir ağırlığı yoktur, denilir. Gerçekte kastedilen onun tartısı değil, ma‘nevî değeridir. Yapılan işlerin kendileri yok olmuş, sonuçları kalmıştır. Eylemlerin bizzat kendileri var olsa bile, bunlar terâzî ile tartılacak türden maddî şeyler değildir. Mîzândan maksat adâlettir. Gerçekte âyette kastedilen bakkal terâzîsi gibi bir âlet değil, kişinin ahlâkî değerini, iyilik ve kötülüklerini belirleyen mânevî ölçüdür. Bu ölçü, belki her kişi için vardır. Her kişi, o mânâ ölçütünden geçirilir. Bunun mâhiyetini Allah bilir, Allah’ın adâleti şaşmaz. Her insanın eylemleri, ruhunda birtakım izler bırakır. O izler, nurlar veya lekeler, karanlıklar, kişinin neler yapmış olduğunu ortaya koyar. Asıl amaç, eylemlerin birbirleriyle karşılaştırılıp iyi ve kötülerinin ayırdedilmesidir. Âhiret ahvâli, gayba ilişkin hallerdir. Bu konuda tahmin ile söz söylemek, gerçekten bir şey kazandırmaz. Ancak Kur’ân, âhiret ahvâlini, insanların anlayabilecekleri ve alışageldikleri bir üslûb ile anlatmaktadır. Belki her iyi eylemden bir nur doğar. Meselâ namazdan, kendine mahsus bir nur, oruçtan kendine mahsus bir nur, zekât ve sadakadan kendilerine mahsus birer nur doğduğu gibi, bunların karşıtı olan günâhların her birinden de kendilerine has karanlıklar, lekeler oluşur. İşte rûhâniyyet âleminde, âhirette bu nurlar kişiden yansıyınca kişinin neler yapmış olduğu; iyiliklerinin mi, kötülüklerinin mi ağır bastığı ortaya çıkar. Kişi, kendi işlerinin sonucunu kendi gözüyle görür. (devamı yarın..)
|