HAL İLMİ (4)

(...dünden devam)

"Şükür" ise bütün iman temellerini kapsar. Bundan dolayı bütün makāmların üstünde olan şükür, sabır, tevekkül, inâbe, hubb, ihbât, huşû', recâ ve diğer makāmları kapsar. Sâlik, makāmların hepsini kendisinde toplamadıkça şükür makāmına eremez. Böylece imân, şükürden ibaret olmaktadır. Bundan dolayı şâkirler azdır. Yüce Allah: "Şükreden kullarım azdır" (Sebe’ Sûresi: 34) buyurmuştur (Medâricu's-sâlikîn: 135-138. Beyrût. 1392 H. / 1972 M.).

Şunu unutmamak lâzımdır ki bu makāmların böyle sıralanışı, sâlikin, tıpkı bir yerden diğer yere gitmek gibi makāmları görünür bir hareketle aşıp birinden ötekine geçeceği anlamına gelmez. Bu imkânsızdır. "Yakaza" makāmı, basiret, irâde, azim ve tevbe makāmları sâlikten hiç ayrılmaz. Sâlik bunları hiçbir halde bırakmaz. Bunlar, bütün makāmların başında ve sonunda vardır.

"Daha sülûkünün başlangıcında salike en yüce makāmlar ve haller açılabilir. Henüz sülûkünün sonuna varmadan salike mahabbet, rızâ, üns, itmi'nan hallerinden birer parça açılabilir. Fakat bu salik, sülûkünün sonunda basirete, tevbeye, muhasebeye başlangıç durumundakinden daha çok muhtaç olur. Bu makāmların birbiri ardınca gelmesi gerekli değildir." (Aynı eser: 1/135-138)

Hal ve Makāmlara ait olmak üzere

1- Tezkire ve İnâbe (التذكرة و الإنابة):

2- Yekaza (اليقظة ):

3- Havf ve Recâ (الخوفوالرجاء

4- Rağbet ve Rehbet (الرغبة و الرهبة ):

5- Mahabbet ve Şavk (المحبّة و الشوق);

6- Gayret (الغى يرة):

7- Heybet ve Üns (الهيبةُ والأثنس):

8- Kabz ve Bast (Sıkılma ve Sevinme) (القبض و البسط)

9- Ferah ve Sürûr (الفرح و السرور):

10- Rızâ (الرضا):

11- Telvîn ve Temkîn (التَّلْوين والتَّمكين):

12- Setr ve Tecellî (الستر و التجلّى):

13- Tecrîd ve Tefrîd (التَّجرِيد وَالتَّفْريد):

14- Kurb ve Bu'd (القرب و البعد):

15- Ğurbet (الغربة ):

16- Ğark (İstiğrâk) (الغرق ):

17- Cem' ve Tefrika (الجمع و التفرقة):

18-Gaybet ve Huzur (الغىبة و الحضور)

19- Sekr ve Sahv (السكر و الصحو ):

20- Mahv ve İsbât(المحو و الإثبات):

21- Muhâdara, Mükâşefe, Müşâhede ve Müsâmere

22- Şerî'at ve Hakîkat (الشريعة و الحقيقة):

23- Nefes (النَّفَس):

24- Havâtır, Vâridât ve Şevâhid (الخواطر والواردات والشواهد)

25- Anlamları Birbirine Yakın Olan Bazı Nûr Terimleri (الطوالع، و اللوائح، والْبَوارِق، و اللوامع)

26- Anlamları Birbirine Yakın Olan Bazı Haller:

27- Yakîn ( الْيَقِين):

28- Muvâfakat: ( الْمُوَافَقَة )

29- Hak ve Hakikat (الْحَقُّ وَالْحَقِيقَة ):

30- Firâset (الْفِراسة):

32- Hikmet ve ma'rifet (الْحِكْمَةُ وَالْمَعْرِفَة ):

Gibi çeşitli hal ve makāmlar vardır. Bu konunun ayrıntısını “İslâm Tasavvufu” adlı eserimizden okuyabilirsiniz.

(devamı yarın..)