NAMAZLARIN CEM‘İ (2)

(...dünden devam)

Orada da, burada da aynı zamanlarda namaz kılınması emredilmiştir. Ancak Kur’ân’ın genel üslûbu uyarınca aynı anlam, değişik üslûpla ve özdeş kelimelerle belirtilmiştir. Yalnız İsrâ Sûresinde akşam ibâdet vakti, geniş sınırlarıyla anlatılmış ki bu da güneşin batmasından alacakaranlığa kadar olan zamandır. Bu zamanın ilk ucu akşam, son ucu ise yatsı vakti adını alır. Fakat daha sonra inmiş olan Hûd Sûresinde daha önce izah edilen bu ayrıntıya gerek görülmeden sadece gündüzün iki ucu ifadesiyle yetinilmiştir. Bu âyetlerle belirlenmiş olan namaz vakitleri sadece üç tanedir: Sabah, akşam ve seher vakti. Öğle, ikindi namazlarının bu âyetle farz olduğunu söylemek zoraki bir yorumdur. Âyette emredilen namazlar: Akşam, sabah ve bir de gecenin bir kısmında kılınan namazdır.

İmam Zeyne’l‘âbidîn, çocuklara öğle ve ikindi namazlarını birlikte, akşam ve yatsı namazlarını da birlikte kılmalarını emredermiş. Kendisine: “Namazı, vakitleri dışında kılıyorlar” diyenlere “Böylesi, hiç namaz kılmamalarından daha iyidir” demiş . İşte İslâm’ın ruhu budur. İnsanı Allah ile temasa getirmek, Allah’ı anımsamasını sağlamak.

Mekke’de inen bu âyetler, üç vakit namaz kılmayı emrediyor. Bunlar sabah ve akşam namazlarıyla biraz uyuduktan sonra kılınacak gece namazıdır.

Demek ki bu âyetin indiği zamanda yalnız sabah ve akşam namazlarıyla gecenin bir kesiminde kılınan namaz farz idi. Hâricîler bu âyete dayanarak ancak sabah ve yatsı namazlarının farz olduğunu söylemişlerdir. Onlara göre Allah, gündüzün iki ucunda namaz kılmayı emretmiştir. Sabah ve akşam namazları, bu emrin yerine gelmesi için yeterlidir. Bu emirden sonra: “İyilikler kötülükleri giderir” buyurulması, gündüzün iki ucunda namaz kılma iyiliğinin, günâhları örteceğini gösterir. Öteki namazların farz olduğu varsayılsa bile, sadece sabah ve akşam namazlarını kılmak, diğer namazlara keffâret olur. Râzî naklettiği bu sözün, icmâ‘ ile bâtıl olduğunu söyler .

Fakat gündüzün bir ucunun sabah namazının vakti, diğer ucunun akşam namazının vakti olduğu hakkındaki çoğunluk görüşü daha ma‘kul görünmektedir. Hattâ zulefen mine’lleyl ta‘bîri de bu iki ucu niteleyen, açıklayan bir ta‘bir de olabilir. Bu, ayrı bir vakti değil, yine bu uçların, geceye yakın zamanlar olduğunu bildiren bir ifade olabilir.

(devamı yarın..)