BİR TEFSÎR SORUSU

Sevgili Hocam,Mü’minin suresi 99 uncu ayette: حَتَّى إِذَا جَاء أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ رَبِّ ارْجِعُونِ: Nihâyet onlardan birine ölüm geldiği zaman: ‘Rab­bim, der, beni geri döndürünüz’!" Denmektedir. Orada gramer yönün­den önce tekil "rabbim" ve sonra "döndürünüz" şeklinde nezaket ya da birinci çoğul formunda ifade edilmiş. Zira Kur’an mükemmeldir ve ek­siklikten uzaktır, yani bunun ancak bir hikmeti olabilir ve onu an­lamak için sorarım.Selam eder ellerinizden öperim...

Cevap: “‌رَبِّ ‌ارْجِعُونِ” Can vermekte olan kimse, kusurundan ve hatasın­dan ötürü hasret ve üzüntüsünü belirtmek için böyle söy­ler.  İrci‘rücu‘ kökün­den emir kipidir. Fi’lin çoğul gelmesi hitabe­dilen (Allah’a) saygı içindir. Bir görüşe göre de kelimenin çoğul gelmesi, sözün birkaç kez yinelenmesi anlamındadır. Yani “Ya Rabbi beni dünyaya döndür ya Rabbi beni dünyaya döndür ya Rabbi beni dünyaya döndür!” demektir. “أَلْقِيا فِي جَهَنَّمَ” (Kaf: 24) âyetinde de elkıyâ emir fi’linin tešniye (ikil) yapılması benzeri bir söylemdir. Bu âyetin manası da “Cehenneme at Cehenneme at!” demektir. 

Bir görüşe göre de: Ölen kişi can alan meleklere dönerek: ‘Beni dünyaya döndürünüz de bu kez dünyada inanıp güzel işler yapayım!’ der. Yani hitap meleklere olduğundan kelime çoğul gelmiştir. Fakat Cenabı Allah “كَلَّا إِنَّها كَلِمَةٌ هُوَ قائِلُها” Diyerek bu temenniyi reddet­mekte ve bunu olmayacak bir temenni olduğunu buyurmaktadır (Şevkânî, Fethu’l-Kadîr: 3/589)