ARAF 180. ÂYETİN TEFSÎRİ (5)

(...dünden devam)

Tirmizî'nin rivâyetinde yer alıp da Kur'ân'da isim kipiyle anılmayan isimler de onyedidir ki şunlardır:

el-Ḳābiȡ, el-Bâsiţ, el-Ĥâfiȡ, er-Râfi', el-Mu‘izz, el-Mužill, el-‘Adl, el-Celîl, el-Bâ‘iš, el-Muȟṣî, el-Mubdi', el-Mu‘îd, el-Mumît, el-Vâcid, el-Mâcid, el-Muķaddim, el-Muaḫḫir, el-Vâlî, Žû'l-Celâli ve'l-İkrâm, el-Muķsiţ, el-Muğnî, el-Mâni‘, eḍ-Ḍârr, en-Nâfi‘, el-Bâķî, er-Reşîd, eṣ-Ṣabûr.

Şayet Tirmizî'nin rivâyetinde geçen öteki isimler alınıp bu on yedi isim de Kur'ân'da isim kipiyle geçen yirmi yedi isimle değiştirilirse hepsi Kur'ân'da isim olarak anılan doksan dokuz isim elde edilmiş olur. Hepsinin yeri Kur'ân'da açıktır. Yalnız Meryem Sûresinde İbrâhîm'in: (سَأَسْتَغْفِرُ لَكَ رَبِّى إنَّهُ كَانَ بِى حَفِيًّا) sözünde geçen (Ȟafiyy) ismi hariç. Çünkü pek az kimse bu ismin farkına varabilmiştir.

Şimdi geriye, sadece aynı sıfattan türemiş isimlere bakmak kalıyor: el-Ḳadîr; el-Ḳādir, el-Ğafûr, el-Ğaffâr, el-Ğâfir; el-‘Aliyy, el-A‘lâ, el-Mut‘âl; el-Melik, el-Melîk, el-Mâlik; eş-Şâkir, eş-Şekûr; el-‘Âlim , el-‘Alîm gibi. Ya bunları saymakta bir engel yoktur, çünkü aynı sıfattan türemiş olsalar da aralarında hafif anlam farkı vardır. Bunların her biri, ötekinden daha özel bir sıfat bildirmektedir. Nitekim Rahmânve Rahîm aynı sıfat kökünden türemiş olmakla beraber birbirinden biraz farklı anlam taşırlar. (Rahmân, dünyaya özgü geçici bir rahmeti simgelerken, Rahîm, âhirete özgü sürekli rahmeti bildirmektedir). Aynı kökten türemiş farklı kipteki sıfat isimleri saymayı uygun görmeyen kimsenin, Ḫâliķ, Bâri', Muṣavvir gibi anlamları aynı olan isimleri de saymaması gerekir; oysa bunlar sayılmaktadır. Çünkü bunların hepsi îcâd ve yaratma anlamında ortak ise de her birinde ayrı bir anlam da vardır. Ḫâliķ, yaratma kudretini, Bâri' yaratılanın ana maddesini îcâdedeni, Muṣavvir ise yaratılanı biçimlendireni ifade eder. Şimdi bu isimlerin bir anlamda ortak olmaları, birbirlerinden ayrı anlamlarının bulunmasına da engel olmadığına göre, aynı sıfattan türemiş, fakat aralarında hafif anlam farkı bulunan isimleri saymakta da bir engel yoktur. Bunların sayılması, iyi niyetle yapıldığından tekrar olsa bile hoş görülür.

(devamı yarın..)