ARAF 180. ÂYETİN TEFSÎRİ (3)

(...dünden devam)

Temmâm'ın Fevâid'inde Ebû Tâhir’in, İbn es-Serh, Hibbân ibn Nâ­fi‘ yoluyla aktardığı rivâyete göre, Süfyan ibn Uyeyne'den, "Allah'ın doksan dokuz ismi vardır", hadîsinde sayılan isimleri Kur'ân'dan çıkarması istenmiş. Bunu yapacağına söz veren Süfyân, gecikince Ebû Zeyd'e gitmişler. Ebû Zeyd, bu isimleri Kur'ân'dan çıkarmış. Sonra Ebû Zeyd'in bulduğu isimler Süfyan'a arz edilince: "Evet, işte onlar budur." demiş.

"Ca‘fer ve Ebû Zeyd'in tesbitlerine göre bu isimlerin beşi Fâti­ha'dadır: (Allah, Rabb, er-Rahmân, er-Rahîm, Mâlik). Bakara'da olanlar: (Muȟîţ, Kadîr, Hakîm, ‘Aliyy, ‘Aźîm, Tevvâb, Baṣîr, Velî, Vâsi‘, Kâfî, Ra'ûf, Bedî‘, Şâkir, Vâhid, Semî‘, Kābıḍ, Bâsiţ, Ȟayy, Ḳayyûm, Ğaniyy, Ȟamîd, Ğafûr, ‘Alîm)dir. Ca‘fer-i Sâdık bunlara: (İlâh, Ḳarîb, Mucîb, ‘Azîz, Naṣîr, Kaviyy, Şedîd, Serî‘, Ḫabîr)i de ilâve etmiştir. Âl-i ‘İmrân'da onlanlar: (Vahhâb, Kāim)dir. Ca‘fer-i Sâdık: (Bâ‘iš…, Mün‘im, Mutefaḍḍil) isimlerini de ilâve etmiştir. Nisâ Sûresindekiler: (Raķîb Ȟasîb, Şehîd, Muķît, Vekîl)dir. Ca‘fer (‘Aliyy, Kebîr)i de eklemiş, Süfyân da (‘Afuvv)u ziyâde etmiştir. En‘âm Sûresinde olanlar: (Fâţır, Ḳāhir)dir. Ca‘fer (Mumît, Ğafûr, Burhân), Süfyân da (Laṭîf, Ḫabîr, Ḳādir)i ilâve etmiştir. A'râf Sûresindekiler: (Muȟyî, Mumît); Enfâl'dekiler: (Ni‘me'l-Mevlâ ve Ni‘me'n-Naṣîr); Hûd'dakiler: (Ȟafîḍ, Mecîd, Vedûd, Fa‘‘âlun limâ yurîd)dir. Süfyân Hûd'da: (Ḳarîb, Mucîb) isimlerini de ilâve etmiştir. Ra‘d'dakiler: (Kebîr, Mute‘âl), İbrâhîm'deki: (Mennân)dır. Ca'fer İbrâhîm'de (Ṣâdıķ, Vâriš) isimlerinin bulunduğunu da söylemiştir. Hicr'de: (Ḫallāk); Meryem'de (Ṣâdiķ, Vâriš), Ca‘fer'e göre bunun yanında (Ferd) de vardır. Tâhâ'da yalnız Ca'fer'e göre (Ğaffâr) vardır. Müminûn'da (Kerîm), Nûr'da (Ȟakk, Mubîn) vardır. Süfyân (Nûr) ismini de bulmuştur. Furkan'da (Hâdî), Sebe'de (Fettâh), Zümer'de (‘Âlim) vardır. Yalnız Ca‘fer'e göre Mü'min(Ğâfir)'de (Kābilin Zî’ṭ-ṭavl, Refî‘) vardır. Süfyân (Şedîd)i ilâve etmiştir. Zâriyât'ta (Razzâķ, Zû'l-Ḳuvveti'l-Metîn), Tûr'da (Berr), İkterebet(Kamer)de (Muktedir) vardır. Ca‘fer bunlara (Melîk)i ilâve etmiştir. Rahmân'da (Žû'l-Celâli ve'l-ikrâm) vardır. Ca‘fer (Rabbu'l-meşrikanyi ve Rabbu'l-mağribeyn, Bâķî, Mu‘în) isimlerini de ilâve etmiştir. Hadîd'de (Evvel, Âḫir, Żâhir, Bâţın), Haşr'de: (Ḳuddûs, Selâm, Mü'min, Müheymin, ‘Azîz, Cebbâr, Mütekebbir, Ḫâliķ, Bâri', Muṣavvir) isimleri vardır. Ca‘fer (Melik) ismini de eklemiştir. Burûc'da (Mubdi', Mu‘îd), Fecr'de yalnız Ca'fer'e göre (Vetr) vardır. İhlâs'ta (Eȟad, Ṣamed) vardır.

(devamı yarın..)