İSLÂM TARİHİNDEN YAPRAKLAR (38) : TAHKÎM OLAYI

(...dünden devam)

Sıffîn’de savaşın ardından ihtilafın çözümünün hakem kararına bırakılmasında anlaşma sağlandı. Tarafların seçecekleri birer kişi bir araya gelip görüşerek bir karara varacaklar ve onların kararı tarafları bağlayıcı olacaktı. Muaviye Amr bn Âs’ı, Hz. Alî de Ebu Musa’l-Eş’arî’yi hakem seçti. Bu konuda varılacak hükmün her iki tarafça da kabul edileceği hakkında bir belge yazıldı. Hakemler 37/657­ yılı Ramazan ayında Dumetu’l-Cendel’de toplanacaklardı.

Alî’nin askerlerinden bir kısım, bu hakem olayına razı olmanın küfrü gerektiren bir günah olduğu kanısına varmıştı. Buna razı olan Alî’nin, bu günahından ötürü Allah’a tevbe etmesi gerektiğini söyleyen bu adamlar Alî’den ayrıldılar. İşte bu ayrılan gruba “el-Ḫavâric: Ayrılanlar” denildi. Aslında Osman'a karşı darbecilerden olan bu adamlar barış ile savaşın son bulmasını istemiyorlardı. Çünkü barış yapılırsa sıranın kendilerine geleceğinden endişe ediyorlardı.

Hz. Alî, Bu adamları ikna etmek için Abdullah bn Abbas’ı gönderdi. Abdullah bunlarla konuştu, tartıştı. Ardından Hz. Alî, bizzat kendisi de gitti, konuştu. Bunların bir kısmı geri döndü ise de görüşlerinde ısrar eden bir kısmı dönmedi. Bunlarla Alî arasında Alî askerlerini gerçekten yoran, bıktıran savaşlar oldu. Nihayet bunlar düzenledikleri kahpece bir suikastla Hz. Alî’yi katlettiler.

Tahkîm olayı, Halifeler döneminin en önemli olaylarından biridir. Bu konuda zayıf, uydurma rivayetlere dayanan yazarlar hatalara düşmüşlerdir. Bunlar Ebu Musa’yı ahmak, çabuk aldanan zayıf karakterli biri gösterdikleri gibi Amr bn Âs’ı da son derece kurnaz, hilebaz biri gösterirler. Hz. Alî Kitabımızda ayrıntı ile anlattığımız üzere her iki zat da İslâm’a hizmet etmiş, yönetimde başarı sağlamış sahâbîlerdi. Hakemlerin yetkisi Halife seçimi değil, tarafları savaşa sokan konuda yani Osman’ın katilleri hakkında bir uzlaşı sağlamaktı.

(devamı yarın..)