İSTEVA ALA’L-ARŞ: TAHTA OTURDU (1)

Kur’ân’da Allah’ın gökleri ve yeri 6 günde yarattığı, daha sonra tahta oturduğu ifade edilmektedir. Allah tahta oturur mu? Allah Teala zaman ve mekandan münezzeh değil mi Hocam? Sizi çok seviyorum hocam sağlığınız ve mutluluğunuz için duacıyım...

Cevap: “Rabbiniz o Allah’tır ki; gökleri ve yeri altı günde yarattı, sonra Arşa istivâ etti (tahta kuruldu. O), geceyi, durmadan onu kovalayan gündüzün üzerine bürüyüp örter. Güneşi, ayı ve yıldızları buyruğuna boyun eğmiş vaziyette (yaratan O’dur). İyi bilin ki, yaratma ve emir O’nundur. Âlemlerin Rabbi Allah, ne ulu­dur!”  (A‘râf: 39/54)

“Sonra duman halinde bulunan göğe yöneldi, ona ve arza: "İsteyerek veya istemeyerek (buyruğuma) gelin" dedi. "İsteyerek geldik.” dediler.” (Fus­silet: 61/11),

İstivâ, “علي” cer harfiyle kullanıldığında istivâ, isti‘lâ (üstüne çıkmak, binmek, yükselmek) anlamlarını verir. Furkan: 39/59; Tâhâ: 45/5; Yûnus: 51/3; Secde: 75/4; Hadîd: 112/4 âyetlerinde alâ (علي) ile kullanılmış olan istivâ, Allah’ın tahta oturduğu anlamını verir.

Birçok âyette Allah’ın, Arşa istivâ ettiği vurgulanmaktadır. Arşa istivâ etmek, tahta kurulup oturmak anlamına gelir. Allah’ın bir insan gibi tahta oturduğunu düşünmek hatâlı olur. Yüce Allah, insanların kavrayış kapasitesine göre İlâhî mânâları anlatmaktadır. İnsanlar, Allah’ın büyüklüğünü, kendi bildikleri şeylerle karşı­laştırırlar. Nasıl kral, tahtına oturup ülkesini yönetirse, evrenin yaratıcısı Allah da kâinâtı yarattıktan sonra Tahtına oturup ülkesini yönetmeğe başlamıştır.

Ama O’nun Tahtı nasıldır, oturması nasıldır? Bu ifâdeler, Allah’ın, evrenin yöneticisi olduğunu bildiren mecâzî bir anlatım mıdır? Bunları bilemeyiz. Kur’ân’ın söylediğini aynen kabul ederiz, mâhiyetini sadece Allah’ın bileceğini söyleriz. Kaffâl şöyle demiş: Arş, kralların tahtına denir. Mülkten kinâye olarak mülk anlamına da gelir. Mülkü (hükümdarlığı) sona eren kral için “Arşı devrildi” denilir. Mülkünü yönetmeğe başlayan kral için de “Arşına istivâ etti: Tahtına çıktı” denilir. İşte Allah’ın Arşa istivâ etmesi, mülkünü istediği gibi yönetmesi demektir (Mefâtîhu’l-ğayb: 14/115).

(devamı yarın..)