HZ. AYŞE’NİN EVLENME YAŞI (3)
Perşembe, 20 Ekim 2016 00:00

HZ. AYŞE’NİN EVLENME YAŞI (3)

(...dünden devam)

Ulaştığımız deliller, Ayşe’nin 9, hatta yedi yaşında iken evlendiği hakkındaki rivayetlerin aksini ispat etmektedir. Şöyle ki:

1. Risâletin ilk günlerinde Müslüman olanların isimleri sıralanırken, Ayşe’nin ve ablası Esmâ’nın adı da zikredilir. Demek ki Hz. Ayşe, daha İslâm’ın ilk zamanlarında ‘irade’ beyanında bulunabilecek bir çağda ve ilk Müslümanlar arasında yer alabilecek bir durumdadır. Söz konusu bilgilerde ondan bahsedilirken, ‘O gün o küçüktü.’ şeklinde bir kaydın konulmuş olması, bu manayı ayrıca teyit etmektedir (Bkz.: İbn Hişâm, Sîre, 1/271; İbn İshâk, Sîre, 124).

2. Ablası Esmâ’nın on beş yaşında iken Müslüman olduğu bilinmektedir ‘Nevevî, Tehzîbü’l-Esmâ, 2/597; Hâkim, Müstedrek 3/635). Esmâ 595 yılında doğmuştur (Nevevî, Tehzîbü’l-Esmâ, 2/597; Hâkim, Müstedrek 3/635.). Ayşe ile Esma arasında on yaş fark vardır. Buna göre Ayşe 605 tarihinde doğmuş olmalıdır. Yani Ayşe, Hz. Muhammed’in peygamber olmasından beş veya dört yıl önce doğmuştur.

4. Hz. Ayşe, Peygamberimizden önce Cübeyr bn Mut’im ile nişanlı idi. Bu durum da onun o sıralarda evlenecek yaşa geldiğini gösterir.

5. Mevzuya ışık tutması bakımından Ayşe Vâlidemiz’le diğer kardeşlerinin arasındaki yaş farkı da dikkat çekicidir. Bilindiği gibi Hz. Ebubekir’in altı çocuğu vardı; bunlardan Hz. Esmâ ve Hz. Abdullah, Kuteyle binti Ümeys’ten; Hz. Ayşe Vâlidemiz’le Hz. Abdurrahman, Ümmü Rûmân (r.anha)’dan; Muhammed, Esmâ binti Ümeys’ten ve Ümmü Gülsüm de Habîbe binti Hârice’den dünyaya gelmiştir. Bu durumda Esmâ Vâlidemiz’le Hz. Abdullah; Abdurrahmân ile de Ayşe Vâlidemiz ana bir kardeşlerdir ve bu her iki ana bir kardeşlerin arasındaki yaş farkları konumuza ışık tutacak mahiyettedir; şöyle ki:

a) Hz. Ebubekir’in ilk kızı olan Esmâ Vâlidemiz, hicretten yirmi yedi yıl önce 595 tarihinde dünyaya gelmiştir ‘Nevevî, Tehzîbü’l-Esmâ, 2/597). Yani Hicret sırasında Esma yirmi yedi yaşındadır (Nevevî, Tehzîbü’l-Esmâ, 2/597). Yetmiş üç yılında ve yüz yaşındayken, hatta dişleri bile dökülmemiş halde vefat etmiştir.

Ayşe Annemiz ile ablası Esmâ Vâlidemiz’in arasındaki yaş farkı 10’dur (Beyhakî, Sünen, 6/204; İbn Mende, Ma’rifetü’s-Sahâbe, Köprülü Kütüphanesi, No: 242, Varak: 195 b; İbn Asâkir, Târîhu Dımaşk, Terâcimü’n-Nisâ, Dımaşk, 1982, s. 9, 10, 28; Mes’ûdî, Mürûcu’z-Zeheb, 2, 39; İbn Sa’d, Tabakâtü’l-Kübrâ, Beyrût, 1968, 8/58). Buna göre (595+10=605) Ayşe Vâlidemiz’in doğumunun 605; Buna 13 yıllık Mekke dönemi katılınca Hicret esnasında Hz. Ayşe’nin 18 yaşında olduğu anlaşılır. Çeşitli rivayetler olmasına karşın Hz. Ayşe, Medine’ye hicrette yaklaşık bir yıl sonra evlenmiştir ki buna göre Ayşe Hz. Peygamber’le evlendiği zaman 19 yaşındadır (Bu evliliğin, hicretten altı ay veya sekiz ay sonra yahut yaklaşık bir buçuk yıl sonra ve Bedir’in akabinde gerçekleştiğini ifade eden rivayetler de vardır. Bkz.: İbn Sa’d, Tabakât, 8/58; İbn Abdilberr, İstîâb, 4/1881; Nedvî, Sîretü’s-Seyyideti Âişe Ümmi’l-Mü’minîn, Tahkîk: Muhammed Rahmetullah Hâfız en-Nedvî, Dâru’l-Kalem, Dımeşk, 2003, 40, 49.).

(devamı yarın..)