Seta

Cemel Olayının İçyüzü (1)

Sayın hocam benim kızım Köln’de kalıyor; ellerinden öper. Bana yazmış Cemel Vakasını sen biliyor musun ben böyle kitap okuyorum. Çok korkunç bir şey diyor, Peygamberimizin eşi Hz. Ayşe ve Hz. Ömer ölünceye kadar dargın kalmışlar, hiç konuşmamışlar ve daha bir sürü olaylar anlattı. Acaba gerçek mi doğrusu nedir, yazarsanız sevinirim. Saygılar efendim, ayrıca daha nice yıllara, bayramlara güzel yaşantılar dilerim.

Cevap: Olayın özetini aşağıda okuyabilirsiniz.

İlk bölünmenin nedenleri

Hz. Osman’ın halifeliğinin ikinci 6 yılında izlemeğe başladığı siyaset, valiliklere akrabalarını tayin ettiği ve onlara aşırı düşkün olduğu iddiaları, Ali ve taraftarlarının halifeye karşı tavır almasına sebep oldu. Bu dönemde Ali ile Osman arasında sert tartışmalar yaşandı.

656 yılında Mısır, Basra ve Kûfe’den gelen ve Osman'ın halifeliğini kabul etmeyen isyancılar, Medine yakınında “Zi-Huşub” mevkiinde toplandılar. Şehre girip girmeme konusunda Medinelilerin fikrini almak üzere elçi gönderdiler. Medineliler isyancıların şehre girişine taraftardılar ancak Ali isyancılara gelmemelerini söyledi.

Mervan'ın mektubu

Osman, isyancılara arabulucu olarak Ali’yi gönderdi. Ali isyancılara, durumun düzeltileceğine ve fesadın ortadan kaldırılacağına dair halife adına söz vermiş ve isyancılar Mısır’a gitmek üzere yola çıkmışlardı, fakat yolda rastladıkları bir adamın üzerinde bir mektup çıktı. Bu mektupta, Mısır’dan Medine’ye gelen isyancıların öldürülmesi isteniyordu. Bunun üzerine isyancılar geri dönerek mektubu ve içeriğini Ali’ye anlattılar. Ali, Halife Osman’a bu mektuptan bahsetti. O böyle bir mektuptan haberi olmadığını söyledi. Sonuçta bu mektubu, Osman'ın kuzeni ve damadı Mervan’ın yazdığı anlaşıldı.

Bunun üzerine Ali, arabuluculuğa devam etmek istemediğini söyleyerek evine çekildi. Bu sırada isyancılar halife Osman’ın evini kuşatarak ya halifelikten ayrılmasını ya da kendilerine komplo hazırlayan Mervan’ın kendilerine teslim edilmesini istediler. Halife’nin her iki teklifi de kabul etmemesi üzerine evini kuşattılar.

Osman'ın öldürülmesi

Osman evinin kuşatılmasından Ali, Talha, Zübeyr ve Aişe’yi haberdar etti. Ali isyancıların bizzat yanına gelerek onlara çıkıştı, yaptıkları bu hareketin kâfirlere bile yakışmadığını söyleyerek halifeye su gönderdi. Buna ilave olarak oğulları Hasan ile Hüseyin’i ve kölelerini halifeyi korumaları için gönderdi. Bu tedbirler etkisini gösterdi, nitekim isyancılar kapıdan girerek halife’yi öldüremediler ancak komşu evlerin damlarından atlayarak Osman’ı öldürmeyi başardılar.

Osman’ın öldürülmesinden 5 gün sonra Ali, halife seçildi ve Medine halkı ona mescitte bey’at etti. Talha ve Zübeyr'in de bey’at etmesi, halk tarafından çok iyi karşılandı. Çünkü Talha ve Zübeyr, Ali’nin dışında halifeliğin en güçlü adaylarındandı. Diğer şehirlerden temsilciler de Medine’ye gelerek bey’at ettiler ve böylece Müslümanların çoğu Ali’nin halifeliğini kabul etmiş oldu

Halife Osman’ın öldürülmesi ve yerine Ali’nin halife seçilmesi ile birlikte Emevi-Haşimi mücadelesi yeniden başladı. Şam Valisi Muaviye, öldürülen akrabası halife Osman'ın kanını Ali'den talep ederek onun ölümünden Ali’yi sorumlu tuttu.

Muaviye'nin Ali'den hoşnut olmayışının nedenleri

Ali halife seçildiğinde ilk iş olarak Osman zamanında atanmış olan valileri görevden aldı ve böylece valileri değiştirmede acele etmemesi kendisine tavsiye edilmiş olmasına karşın bunu dikkate almadı.

Görevden alınan ve çoğu Emevi sülalesinden olan valiler, yeni halifeye tepkilerini gösterdiler. Bunun üzerine Şam Valisi Muaviye isyan bayrağını açtı. Öldürülen halifenin kanlı gömleğini Şam halkını galeyana getirmek için camide teşhir etti. Mısır Valisi görevinden ayrılarak Muaviye’nin yanına Şam’a gitti. Yemen ve Basra valileri, görevlerinden ayrılarak Osman’ın kanını talep etmek üzere Mekke’de bir araya gelen Aişe, Talha ve Zübeyr’e katıldılar.

(...devamı yarın)