TARÎKAT PÎRLERİ VE TARÎKATLERİ: BEKTÂŞÎLİK VEYA BEKTÂŞİYYE (1) |
Perşembe, 10 Kasım 2022 00:00 | |||
TARÎKAT PÎRLERİ VE TARÎKATLERİ: BEKTÂŞÎLİK VEYA BEKTÂŞİYYE (1)(...dünden devam) Pîri: Hacı Bektâş-ı Velî (645-738=1209-1270): Hacı Bektâş-ı Velî üzerinde doktora tezi yapmış olan merhum arkadaşımız Prof. Dr. Esad Coşan’a göre Hacı Bektâş, Hz. Peygamber’in torunlarındandır. Nişâpur’da doğmuştur. Doğum ve ölüm tarihleri kesin olmamakla birlikte genellikle kaynaklarda 1209-1270 yılları verilmektedir. 63 yıl yaşamıştır. Hacı Muharrem Efendi ve M. Zeki Pakalın’a göre H. 645’te doğmuş, 738’de vefat etmiş, 93 yıl yaşamıştır (Makamat-i Ezkâr-ı İlâhiyye, s. 62). Hacı Bektâş-ı Velî’nin anası Şeyh Ahmed Nişâbûrî’nin kızı Ḫâtem Ḫâtun’dur. Nesebi Hz. Peygamber’e kadar sıralanır. Kimine göre doğrudan doğruya, kimine göre de Lokmân-ı Perende vasıtasıyla Ahmed-i Yesevî’nin mürîdidir. Ya Ahmed-i Yesevî’nin veya Lokman-ı Perende’nin emriyle Anadolu’ya geldi, Amasya, Kayseri, Sivas gibi şehirleri dolaştıktan sonra Kırşehir yakınında bulunan Karahöyük’e yerleşti. Kendisinin Yeniçeri Ocağı’nı kurduğu yaygın ise de bu doğru değildir. Çünkü o, Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan 29 yıl önce ölmüştür. Hacı Bektâş-ı Velî’nin, Ahmed-i Yesevî ile kesin ilgisi vardır. Ahmed Yesevî de Abdu’l-ḫâlik-ı Ğucduvânî gibi Yusuf Hemedânî Hazretlerinin halîfelerindendir. Bilindiği üzere Bahâu’d-dîn Nakşibend Hazretleri de Seyyid Emîr Külâl’in halîfesi olmakla beraber ‘Abdu’l-Ḫâlik-ı Ğucduvânî’nin rûhâniyyetinden feyz almış, Emîr Külâl’in tersine, tarîkatta Ğucduvânî gibi ḫafî (gizli) zikri usul edinmiştir. Bu bakımdan Bektâşîliğin, Nakşibendî tarikatı ile akrabâlığı vardır. “Tiryâku’l-Mecîd”de Hacı Bektâş’ın, Ahmed Yesevî’ye bağlı olduğu söyleniyor ama Yesevî’nin vefat tarihi ile, Hacı Bektaş’ın vefât tarihi arasında bir isim eksiktir. Bunun Lokmân-ı Perende olduğu söyleniyor, fakat bu zat hakkında kesin bilgi yoktur. Yunus Emre, Hacı Bektâş’ın, (Taptuk Emre vasıtasıyla) talebesidir. Ancak Türk tarihinde iki büyük Yunus Emre vardır. Birisi Bursa’lı Yunus Emre, diğeri asıl büyük Yunus Emre. Meşhur “Şol cennetin ırmakları akar Allah deyû deyû” İlâhîsi Bursa’lı Yunus Emre’ye âittir. Asıl büyük Yunus Emre bu değildir. Asıl Yunus Emre, Hacı Bektaş’ın çağında, Niğde’ye bağlı Sivrihisar’da yaşamış, Hacı Bektâş’a gidip gelmiştir. Hacı Bektâş’ın, bu Yunus Emre üzerindeki etkisi çok açıktır. Sanki Yunus, Hacı Bektâş’ın “Makalât”ını nazm etmiş(şiire dökmüş)tür, aynı temaları işlemiştir. (devamı yarın..)
|