ÜMNİYYE VE EMÂNİYY’NİN ANLAMI (3) PDF 
Perşembe, 14 Ekim 2021 00:00

ÜMNİYYE VE EMÂNİYY’NİN ANLAMI (3)

(...dünden devam)

DİNİN ÖZÜ TEVHÎD

وَمَآ اَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَسُولٍ وَلَانَبِيٍّ اِلَّآ اِذَا تَمَنَّى اَلْقَى الشَّيْطَانُ فِي اُمْنِيَّتِهِ فَيَنْسَخُ اللهُ مَا يُلْقِيَ الشَّيْطَانُ ثُمَّ يُحْكِمُ اللهُ آيَاتِهِ وَاللهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ: Senden önce hiçbir resûl ve nebî göndermemiştik ki o, temennî ettiği zaman şeytân onun temennîsine bir şey (düşünce) atmasın. Fakat Allah, şeytânın attığını siler, sonra kendi âyetlerini sağlamlaştırır. Allah bilendir, hüküm ve hikmet sâbidir."(Hac: 52)

Hac: 52’nci âyette geçen bu kelimenin birinci anlamı göz önünde tutulursa âyette "Her resûl veya nebî, kendisine verilen vahiyleri ezbere okuduğu zaman, şeytânın, onun okuduğu vahiylere birtakım sözler atıp onu bozmağa çalışacağı, fakat Allah'ın, şeytânın attığı sözleri silip, kendi âyetlerini sağlamlaştıracağı"; ikinci anlamı göz önünde tutulursa: "Her elçi veya nebînin arzu ve ideallerine şeytânın bir düşünce, vesvese atacağı; fakat Allah'ın, şeytânın, peygamberin zihnine attığı düşünce ve vesveseleri silip kendi âyetlerini sağlamlaştıracağı"ifade edilmiş olur.

Müfessirlerin çoğunluğunun kanısına göre âyette esas olan, ümniyye kökünden gelen temennî'nin birinci anlamı olan ezbere okumaktır. Nitekim: "وَمِنْهُمْ أُمِّيُّونَ لَايَعْلَمُونَ الكِتَابَ إِلَّآ أَمَانِىَّ: Onların içinde bir de ümmîler var ki, Kitâbı (okumayı) bilmezler, bütün bildikleri kulaktan dolmadır, (yahut bütün bildikleri kuruntulardan ibarettir), onlar sadece zan içinde bulunurlar. " (Bakara: 78) âyetinde ümniyye'nin çoğulu olan emâ­niyy,ümmîlerin (dilini anlayacakları bir İlâhî Kitâbı olmayanların), kulaktan dolma bazı sözler söylediklerini ifade eder. Yani onların bilgileri, Kitâba dayanmaz; Kitâbı bilmezler. Sadece ağızdan duyup belledikleri bazı parçaları okurlar. Bilgileri asıl Kitâba değil, şundan bundan duydukları sözlere dayanır. Kesin bilgi sahibi değildirler, zan ve tahmine göre konuşurlar.

İbn Abbâs'tan, temennîve ümniyye kelimelerinin, yalan sözleri oku­ma anlamına geldiği de rivâyet edilmiştir. Hz. Osman: "ما تمنيتُ منذ أسلمتُ: Müslüman olduğumdan beri hiç yalan söylemedim" demiştir[1] .


[1] Kurtubî, el-Câmi‘: 2/6; Fethu'l-Kadîr: 1/104

 

(devamı yarın..)

 

 

   Copyright @ Süleyman Ateş