KUR'ÂN VE EVRENSEL MESAJI (10)

(...dünden devam)

Hz. Ömer'in vâlîlerinden Utbe ibn Ferkad, Azerbaycan halkına şu güvenceyi vermiştir:

"Emîru'l-mü'minîn Ömer ibn Hattâb'ın ‘âmili (vâlîsi) ‘Utbe ibn Ferkad’ın, Azer­baycan halkına, ovasına, dağına, yaylasına ve bütün dinlerinin mensuplarına verdiği güvencedir: Canları, malları, dinleri ve şerîatleri (hukukları), güçleri ölçüsün­de vere­cekleri cizye karşılığında güvencededir. Çocuğa, kadına, yoksul yatalağa, kendini ibâdete vermiş fakîr zâhide ve bunların yanında bulunan âile bireylerine cizye yoktur. Zimmet halkı, Müslüman askerlerden biri gelince onu bir gündüz ve gece konuk edecek ve ona gitmek istediği yere varan yolu göstereceklerdir. Bu zimmet halkından her­hangi biri savaşa götürülürse o yıl, o kimseden cizye alınmaz. Savaşa götürül­meyip yerinde kalan, diğerleri gibi cizye verir." (Taberî, Târîḫu’l-umemi ve’l-Mulûk: 4/155)

Bütünbunlar,Kur'ân'ıngetirdiği din özgürlüğünün,Peygamber ve halîfeleri tarafından güzel uygulamalarından örneklerdir.

Sonuç olarak vurgulamak gerekir ki: insanın hakkı, başkasının özgürlük hakkıyla sınırlıdır. Bu sınırı da hukuk tesis eder.

Kişi, kendi hakkını düşündüğü kadar başkasının hakkını da düşünmeli, yalnız insanların değil, hayvanların, bitkilerin hakkını da düşünmeli ve hiçbir canı incitmemeli, hiçbir canlıya zarar vermemelidir. Doğru Müslüman, çevrenin elinden, dilinden zarar görmediği, insanlara sevecen yaklaşan, iyilik ve barış götüren olgun insandır.

“Olmak istersen cihândâ eger makbûl-i ins-ü cin

Ne kimse senden incinsin, ne sen bir kimseden incin!”

***