HERŞEY KADER MİDİR ?

Kader elbette ki imanın şartlarından bunu biliyorum, kadere inancım da tam. Ama her şeyi kadere mal etmek ne kadar doğrudur? Bence korkaklık, cahillik ve tembellik kader değildir ve de olmamıştır. Çünkü Allahü Teâlâ (c.c) insana akıl vermiştir aklını kullanamayan insanın her şeyi kadere yüklemesi ne kadar doğrudur? (genelde biz Türk toplumu olarak bir işimiz ters gittiği vakit kadere yükleniyoruz, bu konudur esas yakınışım.)...

Cevap: Kaderin dışında kalan hiçbir şey yoktur. Kader, Allah'ın bilgisinden ibarettir. Allah'ın bilgisi dışında kalan bir şey düşünülebilir mi? Ama Kaderin iki yönü var. Küllî iradeye bağlı yönü, bunda insanın rolü yoktur. Cüz'i iradeye bağlı yönü. Kaderin bu yönü insanın seçimine bağlıdır. İnsan aklıyla neyi seçerse o olur. Yaratan yine Allah ama seçim insandan olduğu için insan sorumludur.

Olmuş bitmiş hiçbir olay kaderin dışında değildir. O zaman Allah'ın bilmediği ve yaratmadığı olayların bulunması gerekir. Her şeyi yaratan Allah'tır. Kimini kendi külli iradesiyle yaratır. İnsanın akıllı veya aptal olması, uzun veya kısa boylu olması, Türk veya İngiliz olması gibi. Kimini de insanın seçimine, isteğine göre yaratır. İnsanın namaz kılması veya tersi günah işler yapması gibi. Bunları yaratan da Allah’tır, ama seçen insandır.

İnsanın korkak veya yiğit olması ise elbette kısmen çevreye bağlı olsa da büyük ölçüde de anadan babadan gelen genlerin etkisiyle meydana gelir. Çok zeki insan ile çok bön insan bir mi? Aptal insanı ne kadar eğitsen, bir ölçüde eğitebilirsin ama onun mucid olması mümkün değildir. Çünkü kabiliyet atalardan süzülüp gelir.

Kabiliyyet dâd-i Hak'tır herkese olmaz nasip

Sadhezâr terbiyye etsen bed asîl omaz edîp

İşte bu da Allah'ın yaratma kanunu, kaderidir. İnsanın başına gelen olayları kadere havale etmesi de kötü bir şey değildir. Çünkü bu insana huzur verir, kendisini üzüntüden, umutsuzluktan kurtarır, Hakk'a bağlılığa yöneltir.