AHSEN-İ TAKVÎM

(...dünden devam)

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمـٰـنِ الرَّحِيمِ

وَٱلتِّينِ وَٱلزَّيۡتُونِ (١) وَطُورِ سِينِينَ (٢) وَهَـٰذَا ٱلۡبَلَدِ ٱلۡأَمِينِ (٣) لَقَدۡ خَلَقۡنَا ٱلۡإِنسَـٰنَ فِىٓ أَحۡسَنِ تَقۡوِيمٍ (٤) ثُمَّ رَدَدۡنَـٰهُ أَسۡفَلَ سَـٰفِلِينَ (٥) إِلَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّـٰلِحَـٰتِ فَلَهُمۡ أَجۡرٌ غَيۡرُ مَمۡنُون ٍ (٦) فَمَا يُكَذِّبُكَ بَعۡدُ بِٱلدِّينِ (٧) أَلَيۡسَ ٱللَّهُ بِأَحۡكَمِ ٱلۡحَـٰكِمِينَ (٨)

: Rahmân ve Rahîm Allah'ın adıyla. 1- Tîn'e ve Zeytûn'a an­dolsun. 2- Sinâ Dağına andolsun. 3- Ve bu güvenli Kante andolsun ki, 4- Biz insanı en güzel biçimde yarattık. 5- Sonra onu aşağıların aşağısına çevirdik. 6- Yalnız inanıp iyi işler yapanlar hariç. Onlar için kesintisiz bir mükâfât vardır. 7- Böyle iken sana âhiret cezasını yalanlatan nedir? 8- Allah, hü­küm verenlerin en iyisi değil midir?

Tefsîr:

1-5’nci âyetlerde dört şey'e: Tîn'e, Zeytûn'a, Tûr-i Sînîn'e ve Beled-i Emîn'e yemîn edilerek insanın en güzel biçimde yaratıldığı; sonra onun aşağıların aşağısına döndürüldüğü; ancak inanıp güzel işler yapanlara kesintisiz ödül verileceği bildirilmekte, 7-8’nci âyet­lerde de: bu kadar açık kanıtlardan sonra âhiret cezasının yalanlana­mayacağı, zira Allah'ın hüküm verenlerin en güzeli olduğu, inkâr tarzındaki sorularla vurgulanmaktadır.

Tîn ve Zeytûn hususunda iki görüş vardır: Birine göre Tîn incir, Zeytûn da zeytin demektir. Allah, yararlarından dolayı bu iki meyvaya yemîn etmiştir. Fakat ikinci ve üçüncü âyetlerle ilişkisi bakımından bu mânâ uygun değildir. Bundan dolayı müfessirlerin ço­ğu, bunların bildiğimiz meyvalar değil, Filistin'de peygamberlerin vahiy aldığı iki bölge veya dağ olduğunu söylemişlerdir. İbn 'Abbâs'­tan, bunların Arzı Mukaddes'te Tûr-i Tînâ ve Tûr-i Zeytâ adında iki dağ olduğu rivayet edilir. İbn Zeyd de: Tîn'in Dımaşk mescidi, Zey­tûn'un Beyti Mukaddes mescidi olduğunu söylemiştir. Tîn'in, Ashâbı Kehf'in mescidi, Zeytûn'un da İlyâ mescidi olduğunu söyleyenler de vardır. Bazılarına göre de Tîn Dımaşk, Zeytun da Kudüs'tür. Kimine göre de Tîn ve Zeytûn ile bu agaçların yetiştiği bölgeler kasdedilmiştir (Mefâtîhu'l-ğayb: 32/9-10; İbn Kesîr: 4/527; Rûhu'l-Me'ânî: 30/173)

İbn Cüzey şöyle diyor: "Zâhir olan, bunların Şam'da (Filistin'de) iki bölge olduğudur. Bunlar Hz. İsa'nın doğduğu ve ikamet ettiği yerlerdir. Allah, bunlardan sonra Mûsâ'ya hitâbettiği yer olan Sînâ dağını ve Hz. Muhammed(s.a.v.)i peygamber olarak görevlendirdiği yer olan kenti zikredince bu âyetler, Tevrat'ta bulunan şu âyetlerin dengi olmuştur: (Allah Sîna Dağından geldi, Saîr'den doğ­du – Saîr İsâ'nın bulunduğu yerdir – Faran dağlarından göründü – Faran dağları da Mekke'dir –). Allah şerefinden dolayı Tevrât'ta da andığı bu yerlere yemin etmiştir. Bunların şerefi, içinde yetişmiş olan peygamberler dolayısıyledir" (et-Teshîl: 4/207.)

Şeyh Galip Âyette vurgulanan ahsen-i takvîmi şöyle açıklıyor:

Ey dil ey dil neye bû rütbede pür-gamsın sen

Gerçi vîrâne isen genc-i mutalsamsın sen

Secde-fermâ-yi melek zât-ı mükerremsin sen

Bildiğin gîbi değil cümleden akdemsin sen

Rûhsun nefha-i Cibrîl ile tev'emsin sen

Sırr-ı Hak'sın Mesel-i 'Îsî-i Meryem'sin sen

Hoşça bak zâtına kim zübde-i âlemsin sen

Merdüm-î dîde-i ekvân olan Âdemsin sen^[1].