İSLÂM MI İLERLEMEYİ ENGELLEDİ?

 (...dünden devam)

Kur'ân'ın inen ilk âyetleri, insanı okumaya, öğrenmeğe yönlendirmektedir. Kur'ân'da sağduyuya, gerçek ilme aykırı hiçbir söylem yoktur. Kur'ân-ı Kerîm, bugün ilmin yeni keşfettiği birçok gerçeği 1400 yıl önce haber vermiştir. Meselâ En'âm Suresi'nin 125'nci âyetinde yükseğe çıkmakla hava basıncının düşeceğine, Hicr Suresinin 22'nci âyetinde rüzgârların aşılayıcı olduğunu söylemekle bitkiler arası döllenmede rüzgârların rolüne, Neml Suresinin 88'nci âyetinde donuk gibi sabit görünen dağların, bulutlar gibi yürüdüğünü söylemekle yeryuvarlağının, ekseni çevresinde döndüğüne işaret buyurmuştur. Bütün doğa olaylarını Allah'ın birer âyeti kabul eden Kur'ân, bunlar üzerinde düşünüp yaratılış hikmet ve yasalarını incelemeğe çağırmakta ve bunların yanından körü körüne geçip gidenleri kınamaktadır (Yusuf: 105).

Kur'ân, insanları hem din, hem de dünya için çalışmaya yöneltir. Kalbin temizliği için gerekli olan âhiret ilimleri yanında, dünyanın korunması için gerekli olan dünya ilimlerini öğrenmeyi de farz kılar. Dünya ve âhirette mutlu olabilmek için insanın hem ruhsal, hem fiziksel alanda yükselmesi, dünyayı da, âhireti de imar etmesi gerekir.

Yirminci yüzyılına başlarında yaşadığımız şu sıralarda, İslâm âleminin durumunu ve Müslümanların genel düşünce düzeyini göz önüne getirince pek fazla umutlu olamıyorum. Bilgiye ulaşımın son derece kolaylaştığı bu çağda biz, temel kaynaklara uzanacağımız yerde, hâlâ taklitçilik batağında sürünüp durmaktayız. Orijinal, üretici ve gerçek bir fikir düzeyine ulaşabilmek için önce zihnimizi programlayan gelenekçi çevre koşullarından kurtulup, bizi bilgiye, gerçeğe ulaştıracak bir yöntemle düşünmemiz, yani kendimizi tazelememiz gerekir.

Kafamızı yığın yığın geçersiz rivâyetlerle doldurmak, bizi tazelemek şöyle dursun, iyice taklîdin, gelenek ağlarının içine düşürür. Düşünce yapımızın temel hipotezi olması gereken Kur’ân’ı, bu rivâyetlerin etki ve objektifiyle değil, bunlardan sıyrılarak doğrudan doğruya tedebbür ile okumalıyız. Önce bu rivâyetleri öğrenir de sonra Kur’ân’a bakarsak, Kur’ân’ı bunların renginde okuruz ve Kur’ân’ın taşımadığı şeyleri Kur’ân’da buluruz. Uyanış ve kalkınma için yeniden Kur’ân’ı düşünerek okumak gerekir

Dine girmiş birçok yanlış görüş, yorum, rivâyet yeniden ele alınıp dinin asıl kaynağı olan Kur’ân süzgecinden geçirilip, Kur’ân’ın ruhuna aykırı olanlar ayıklanmadıkça Müslümanların bilimsel; fikrî bir sıçrama yapması mümkün değildir. Oysa artık bir buçuk milyara ulaşan nüfusuyla Müslümanların, yeni bir uyanışa ve bilimsel bir sıçramaya, çağdaşlaşmaya, başka bir deyişle bir Rönesansa şiddetle ihtiyaçları vardır.

Bugün Türkiye'mizde İmam Hatip Liseleri, İlâhiyat Fakülteleri mevcuttur. Din teşkilâtımız, eğitim kurumlarımız, hiçbir İslâm ülkesinde emsali bulunmayacak ölçüde yaygındır. Sayı bakımından yeteri kadar din kurumumuz vardır ama kalite bakımından diğer ülkelerden farkımız olduğunu söylemek güçtür. Bu kurumların, Kur’ân’a gönülden bağlı, ama bilimsel düşünen, bağnaz olmayan insanları yetiştirebilecek düzeyde olanları yok değil ama çok da değildir. Buralarda verilen eğitim ve öğretim yine statükocu, skolastik zihniyet aşılamakta; tarihi kültür mîrasımız hiç sorgulanmadan öğretilmekte, yanlışlar doğru olarak sunulmakta, öğrenci Kur’ân’a değil, yine gelenekleri doğru kabule yöneltilmektedir.

İnsanımız, Kur’ân’ın söylediğini değil, falanın veya filânın düşüncesini din diye kabule yönlendirilmekte, hattâ bazen Kur’ân’ın tam tersi düşünceleri kabul edip farkında olmadan Kur’ân’ı dışlamaktadır. Kur’ân hiç düşünmeden okunduğu için okuyanların kafasında da bir Kur’ân düşüncesi oluşmamaktadır. Oysa önemli olan çok okumak değil, bilinçli okumaktır. Nitekim sahâbîler, “Kur’ân’dan bir âyetin anlam ve ahkâmını bellemem, bütün Kur’ân’ı hatmemden iyidir” prensibiyle, âyetleri anlayarak okumaya özen göstermişlerdir.

(devamı yarın..)