ADAK (2)
Çarşamba, 13 Temmuz 2016 00:00

ADAK (2)

(...dünden devam)

İbn Abbas'ın rivayetine göre Sa'd ibn Ubade, Allah'ın Elçisine, annesinin bir adağı olduğunu, ama adağını yerine getirmeden öldüğünü söylemiş ve ne yapması gerektiğini sormuş. Resu­lullah: "Sen annenin yerine adağı yerine getir!" buyurmuştur. (Tayalisî, Müsned: 4/437)

Bu konuda âlimlerin farklı görüşleri fıkıh kitaplarında sayılır:

Hanbelilere göre adak mekruhtur. Çünkü Hz. Peygamber bunu menetmiş, "Onun bir yararı olmaz" demiştir. Adak kazayı değiştirmez. Adayan kişi ne yeni bir şey yapabilir, ne de olacak bir şeyi savabilir. Her şeye karşın bir şey adamış olan kimse bunu yerine getirmelidir.

Malikilere göre mutlak adak mendub(güzel)dir. Arzu ettiği bir şey olunca Allah'a şükür için kendine bir şeyi gerekli kılmaktır. Fi'len olmuş güzel bir şeyin ardından yapılan bu adak mutlak adaktır. Ama geleceğe ilişkin olarak olması arzu edilen bir şeyin olmasına bağlı olarak yapılan adağa Muallak adak denilir. Mesela "başımdan şu bela kalkarsa" yahut "Hastam iyi olursa", ya da "Allah bana mal verirse, rızkımı genişletirse şunu yapacağım..." şeklindeki adaklar Muallak adaktır. Bazı âlimler bu tür adağın mekruh olduğunu, bazıları caiz olduğunu söylemiştir. Adağın caiz olmadığını söyleyenler Hz. Peygamber'in şu hadisine dayanırlar: ""لا تنذروا فإن النذر لا يرد من قضاء الله شيئاً   : Bir şeyi adamayınız. Çünkü adak Allah'ın kazasını değiştirmez." buyurmuştur (Müslim). Adağının yararlı olacağını sanan kimse bu hadise aykırı hareket etmiş olur. Ama adadığı şey olunca adağını yerine getirmek gerekir. "Şunu yaparsam şöyle olsun veya olayım" şeklinde bir adak mekruhtur. Mekruh olan bir şeyi adamak da mekruhtur. Mesela her gün oruç tutmayı adamak mekruhtur. Çünkü bu, güç bir şeydir. Yapamayacağı bir şeyi adamak ise haramdır.

Hanefilere göre şartları tamam olan adak sahihtir. Şafiilere göre Adak Allah'a yaklaşmaya sebebolduğundan ve Allah'a yalvarma niteliğindedir. Ama kâfirin adağı sahih değildir.

Hanefi mezhebinin adak hakkındaki görüşü şöyledir:

• Nezir (Adak)

Nezr, adamak demektir. Falan işim olursa iki rek’at namaz kılacağım veya şu kadar oruç tutacağım, fakire elbise yaptıracağım şeklinde bir şey adamaya "nezr" denir. Adak yapan kimseye adadığı şeyi yerine getirmek vâcib(gerekli)dir.

Adak olması için adanan şeyde üç şartın bulunması lâzımdır:

1) Adanan şey cinsinden bir farz veya vacibin bulunması: Namaz, oruç, zekât gibi.

2) Adanan şeyin bizzat ibadet olup ibadete vesîle olmaması: Meselâ namaz bizzat ibadettir; abdest ise ibadet değil, ibadete vesiledir. Onun için namaz adanır, ama abdest adanmaz.

3) Adanan şeyin, kendisinin farz veya vâcib olmaması: Ramazanda oruç tutmak, beş vakit namaz kılmak, malının zekâtını vermek zâten kendisinin borcudur. Bunları adamak caiz değildir.

(devamı yarın..)