GÜNAH İŞLEME ÖZGÜRLÜĞÜ VAR MI?

Canım hocam saygılar. Günah işleme özgürlüğü diye İslam'da bir şey var mı? Diyanetten tık yok, yalvarırım siz bir şey söyleyin

Cevap: Yüce Allah insana, düşündüğünü yapma özgürlüğü vermiştir. Sorumluluk da bundan ileri gelir. Kur’ân “Dileyen inansın, dileyen inkâr etsin!” (Kehf Suresi: 29) buyurmaktadır. Demek ki insana inanma ve inanmama özgürlüğü verilmiştir. Zaten böyle bir özgürlük verilmese insanın sorumlu olması da düşünülemezdi. Zira kişi iradesiyle yapmadığı işlerden sorumlu değildir. İnsan iradesi dışında çalışan kalbinin ve sindirim sisteminin çalışmasından sorumlu olmaz. Ama düşüncesinin sonucunda eyleme geçen organlarının yaptıklarından sorumlu olur. Şimdi bu konuda “Kur’ân Ansiklopedisi” adlı eserimizde irade konusunda söylediklerimizin özetini vereceğim:

İnsan bir şeyi yapmak isterse onun için bir enerji gerekir. Bu enerji de yine beden içindeki ve dışındaki Tanrısal yasaların çalışmasıyla meydana gelir. Çünkü enerji besinlerle oluşur. Besinlerin sindirimi, beden organlarının çalışmasıyla olur. Besinleri Allah yarattığı gibi, bedendeki diş, dil, tükürük bezleri, boğaz, mîde, oniki parmak bağırsağı ve bütün sindirim sistemini de hep Allah yaratmıştır ve bunlar Allah’ın koyduğu yasalarla çalışmaktadır. İşte dış ve iç etkenler birleşince eylem meydana gelir. İnsanın eylemlerini yaratan etkenler Allah’ın yaratması ile var olduğuna göre insanın eylemleri de dolayısıyla Allah’ın yarattığı şeylerdir. Demek ki “Allah her şeyin yaratıcısıdır” genel hükmü, her şeyi olduğu gibi, insanın eylemlerini de kapsar.

Fakat insan, kendi irâdesiyle yaptıklarından sorumludur. Dediğimiz gibi, bir işin oluşması, insanın bir şey yapabilmesi için önce onu düşünmesi gerekir. Düşünmeden, yani kasıtsız yapılan işlerden ötürü sorumluluk yoktur. Eylemleri hazırlayan, insanın içine doğan düşüncelerdir. Düşünce, iç ve dış duyu organlarının çalışmasıyla oluşur. Bu organların çalışması, Allah’ın yarattığı güç ve yasalarla olur. Allah’ın yasaları çalışıp imkân vermezse, insan hiçbir şey yapamaz.

İnsanın gücü, aldığı besinlerin kana karışıp enerjiye dönüşmesiyle oluşur. Bu besinleri Allah yarattığı gibi bunları insan bedeninde enerjiye dönüştüren de Allah’ın yasalarıdır. Şimdi fi‘li yapan güç ve âletler hep Allah tarafından yaratıldığına göre o fi‘li yaratan da temelde Allah’tır.

Öyle ise insanın sorumluluğu, yaptığı işi yaratmasından değil, seçmesinden doğar. Fi‘li yapma gücünü Allah yaratır. İnsanın beyninin çalışması Allah’ın yasalarıyla olur. Fakat insanda iyiyi ve kötüyü birbirinden ayırdetme yeteneği vardır. İşte Allah, insana yapacağı ve yapmayacağı işleri bildirdiği halde insan çaba harcamaz, düşüncesini kötüye yöneltir, kötüyü yapmak isterse Allah, ona o işi yapma gücünü verir. Daha doğrusu Allah, ona bahşettiği yapma gücünü kullanma müsaadesi verir. Gücü veren Allah’tır, ama onu yönlendirme insana verilmiştir. Fi‘li yaratan Allah, yapan insandır. Yaratma başka şey, yapma başka şeydir. Yaratma bir şeyi yoktan var etme, bir şeyi yapabilmek için temel gücü vermedir. Yapma ise mevcut gücü bir şeyi şu veya bu şekilde yapmada kullanmaktır. Temel güç olmasa bir şey yapılamaz. Bu bakımdan hayrı da, şerri de yaratan Allah’tır. Allah insana her ikisini de yapma güç ve yeteneğini vermiştir. Fakat şerri seçen sorumlu olur. İyiyi veya kötüyü isteme, seçme yeteneğine irâde-i cüz’iyye denir. İnsanı sorumlu kılan, kendisine verilen bu seçme yeteneğidir.

OKURUMUN TAKDİRİ VE DUASI

Kadir ve Samed olan Mevla huzurunda niyazımdır, Allah her daim sizden razı olsun. Bilmenizi istediğim ve yüreğimde mevcudiyeti aşikâr durumda olan bir husus var, dilekten de öte, her şeyden de azadedir. Size olan sevgi ve hürmetimin Hak yolunda her daim süreceği güzelliği bu Allah kulunu mutlu etmeye yeter ve artar. Dileğimdir, bir gün bir araya gelebilme gayem muradım olsun. Ellerinizden öperim…

Cevap: Teşekkür eder gözlerinden öperim; hak sevgisi gönlünüzden hiç eksik olmasın!